Afhankelijk van de behoefte van een patiënt kan het ene corticosteroïd omgezet worden in het andere corticosteroïd. Hieronder staat de equivalente dosering voor de glucocorticoïde werking van 20mg hydrocortison per medicament. Fludrocortison is hier buiten beschouwing gelaten aangezien dat voornamelijk een mineralocorticoïde werking heeft.
| Medicament | Equivalent met 20 mg hydrocortison (glucocorticoïde werking) |
|---|---|
| Cortison | 25 |
| Predniso(lo)n | 5 |
| Methylprednisolon | 4 |
| Dexamethason | 0.8 |
De bijnierschors produceert onder andere de corticosteroïden cortisol (het ‘stresshormoon’) in de zona fasciculata onder invloed van ACTH, en aldosteron in de zona glomerulosa. Door de aanwezigheid van glucocorticoïd receptoren in bijna alle lichaamscellen heeft cortisol effect op verschillende orgaansystemen: het musculoskeletale, cardiovasculaire, respiratoire, endocriene en centrale zenuwstelsel. Logischerwijs leidt een tekort aan cortisol tot ernstige klinische verschijnselen. Aldosteron bevordert de uitwisseling van natriumionen tegen kalium- en waterstofionen in de distale tubulus van de nier en speelt zo een belangrijke rol in de menselijke hemodynamiek. Als een patiënt bijnierschorsinsufficiëntie ontwikkelt, is suppletie van glucocorticoïden en/of mineralocorticoïden nodig. Tevens worden glucocorticoïden in de kliniek ingezet als immunosuppressiva of ter bestrijding van symptomen bij (cerebraal) oedeem. De beschikbare medicijnen hebben een verschillende relatieve gluco- en mineralocorticoïde werking, zoals is aangegeven in onderstaande tabel. Zo heeft prednison een viermaal zo sterke glucocorticoïde werking als hydrocortison en is dexamethason 25 maal zo sterk als hydrocortison. Daarentegen is de relatieve mineralocorticoïde werking van prednison 0.8 in vergelijking met hydrocortison en heeft fludrocortison een 125 maal zo sterke mineralocorticoïde werking als hydrocortison.
| Medicament | Relatieve glucocorticoïde werking | Relatieve mineralocorticoïde werking | T1/2 (uur) |
|---|---|---|---|
| Hydrocortison (index) | 1 | 1 | 1.5-3 |
| Cortison | 0.8 | 0.8 | 0.5 |
| Predniso(lo)n | 4 | 0.8 | 2-4 |
| Methylprednisolon | 5 | 0.5 | 1.8-5.2 |
| Dexamethason | 25 | 0 | 3-6 |
| Fludrocortison | 10 | 125 | ≥3.5 |
MDcalc biedt een handige “Steroid Conversion Calculator”.
Alle pagina’s op Farmacopedia zijn gebaseerd op Amsterdam UMC locatie VUmc richtlijnen en/of nationale erkende richtlijnen en samengesteld door het Klinische Farmacologie Consultteam Amsterdam UMC, locatie VUmc bestaande uit Internist, ziekenhuisapotheker, basisartsen, apothekers en klinisch farmacologen (i.o.). Het team heeft de inhoud van deze pagina op juistheid gecontroleerd. Alle pagina’s worden minimaal iedere zes maanden onderworpen aan een actualiteitscontrole.
Pagina gemaakt op: 2-8-2019
Laatste actualiteitscontrole: 19-4-2021
Onjuistheden of onduidelijkheden gevonden op deze pagina? Laat het ons direct weten.
