Farmacotherapie
| Behandeling COPD | Behandeling Astma |
|---|---|
| Stap 1 - Bij infrequente dyspneuklachten, geen longaanvallen: - SABA of SAMA zo nodig | Stap 1 - Bij incidentele klachten (≤2/week overdag): - SABA of combinatiepreparaat met lage dosering formoterol en ICS zo nodig (gebruik > 2x/week duidt op onvoldoende astmacontrole) |
| Stap 2 - Regelmatige dyspneuklachten, hinder of beperkingen: - LAMA of LABA onderhoud* - Bij ≥2 longaanvallen per jaar: voeg ICS toe en start of continueer luchtwegverwijder** | Stap 2 - Onderhoudsbehandeling: - Voeg ICS in lage startdosering toe en continueer gedurende 3 maanden (en bouw hierna af naar een lagere dosis indien mogelijk) - Alternatief: combinatiepreparaat met lage dosering formoterol en ICS (formoterol-budesonide of formoterol-beclomethason) zo nodig |
| Stap 3 - Persisterende dyspneuklachten, hinder of beperkingen: - LAMA + LABA onderhoud - Bij ≥2 longaanvallen per jaar: voeg ICS toe**; bij voorkeur één luchtwegverwijder (overweeg andere te staken)* en overweeg verwijzing | Stap 3 - Intensiveer onderhoudsbehandeling: - Voeg LABA toe aan de lage dosis ICS - Alternatief: intermediaire dosis ICS zonder LABA - Overweeg bij onvoldoende astmacontrole toevoeging van montelukast 1 dd 10 mg |
| Stap 4: Intensiveer onderhoudsbehandeling: - LABA met intermediaire tot (tijdelijke) hogere dosis ICS - Alternatief: hogere dosis ICS zonder LABA - Overweeg bij onvoldoende astmacontrole tiotropium en/of montelukast 1dd 10 mg toe te voegen OF verwijs naar de longarts (stap 5) |
|
| Controles: elke 6 weken in de instelfase | Controles: elke 2-6 weken in de instelfase |
Afkortingen: SABA: short acting beta-receptor agonist, SAMA: short acting muscarinic antagonist, LABA: long acting beta-2-agonist, LAMA: long acting muscarinic antagonist, ICS: inhalatiecorticosteroïden
* Er is in geringe mate een voorkeur voor een parasympaticolyticum wegens mogelijk iets betere bescherming tegen (minder ernstige) longaanvallen. Bij urineretentie en glaucoom gaat de voorkeur uit naar een beta-2 sympaticomimeticum en bij palpitaties of tachycardie gaat de voorkeur uit naar een parasympaticolyticum.
** Gebruik van ICS bij stap 2 of 3:
– Geef ICS bij 2≥ longaanvallen per jaar (behandeld met 2≥ kuren prednis(ol)on of een antibioticum) of 1 ziekenhuisopname in verband met COPD
– Wees terughoudend met tripletherapie (LAMA + LABA + ICS)
– Staak het ICS als het aantal longaanvallen in 1 jaar niet duidelijk afneemt of als er gedurende een langere periode (2 jaar) geen longaanvallen meer zijn
Let op: de kans op lokale bijwerkingen zoals heesheid en cariës, kan verminderd worden door na gebruik van inhalatiemedicatie de mond te spoelen of te eten en vervolgens de tanden te poetsen.
| Medicatie COPD | Groep | Middel | Dosisaerosol (in microgram) | Inhalatiepoeder (in microgram) | Bijwerkingen |
|---|---|---|---|---|---|
| Kortwerkende luchtwegverwijder | (SAMA) Parasympaticolyticum | Ipratroprium | 1-4 dd 40 | 1-4 dd 40 | Hoofdpijn, duizeligheid, droge mond, hoest |
| (SABA) Beta-2-sympaticomimeticum | Salbutamol | 1-4 dd 100-200 | 1-4 dd 100-400 | Tachycardie, hoofdpijn, duizeligheid, zweten, heesheid | |
| Terbutaline | - | 1-4 dd 250-500 | |||
| Langwerkende luchtwegverwijder | (LAMA) Parasympaticolyticum | Tiotropium | Mistinhalator: 1dd 5 | 1 dd 18/10, afhankelijk van toedieningsvorm | Droge mond; hoesten, misselijkheid, duizeligheid, hoofdpijn. |
| Aclidinium | - | 2 dd 322 | |||
| Umeclidinium | - | 1 dd 55 | |||
| Glycopyrronium | - | 1 dd 44 | |||
| (LABA) Beta-2-sympaticomimeticum | Salmeterol | 2 dd 50 | 2 dd 50 | Droge mond, spiertremor, spierkrampen, hoofdpijn, palpitaties, duizeligheid | |
| Formoterol | 1-2 dd 12 | 1-2 dd 12 | |||
| Indacaterol | - | 1 dd 150-300 | |||
| Olodaterol | Mistinhalator: 1 dd 5 | - | |||
| Inhalatie corticosteroïden | Inhalatiecorticosteroïden | Fluticasonpropionaat | 2 dd 500 | 2 dd 500 | Orofaryngeale candidiase, heesheid, pneumonie |
| Budesonide | 2 dd 400 | 2 dd 400 | |||
| Beclometason | 2 dd 500 of extra fijn 2 dd 200 | 2 dd 400 |
| Medicatie Astma | Groep | Middel | Dosisaerosol (in microgram) | Inhalatiepoeder (in microgram) | Bijwerkingen |
|---|---|---|---|---|---|
| Kortwerkende luchtwegverwijder | (SABA) Beta2-sympaticomimeticum | Salbutamol | 1-4 dd 100-400 Maximaal per dag: 800 | 1-4 dd 100-400 Maximaal per dag: 800-1600 | Tachycardie, hoofdpijn, duizeligheid, zweten, heesheid |
| Terbutaline | - | 1-4 dd 250-500 Maximaal per dag: 4 dd 1000 |
|||
| Langwerkende luchtwegverwijder | (LAMA) Parasympaticolyticum | Tiotropium | - | 1 dd 18/10 Maximaal per dag: 1 dd 18/10 | Droge mond |
| (LABA) Beta2-sympaticomimeticum | Salmeterol | 2 dd 2 maal 25 Maximaal per dag: 2 dd 100 | 2 dd 50 Maximaal per dag: 2 dd 100 | Tremor, hoofdpijn, palpitaties, duizeligheid | |
| Formoterol | 2 dd 12 Maximaal per dag: 2 dd 24 | 1-2 dd 6-12 Maximaal kortdurend: 2 dd 36 |
|||
| Corticosteroïden | Inhalatiecorticosteroïden | Fluticason | Laag: 2 dd 125 Intermediair: 2 dd 250 Hoog: 2 dd 500 | Laag: 2 dd 100 Intermediair: 2 dd 250 Hoog: 2 dd 500 | Orofaryngeale candidiase, heesheid, pneumonie |
| Budesonide | Laag: 2 dd 200 Intermediair: 2 dd 400 Hoog: 2 dd 800 | Laag: 2 dd 200 Intermediair: 2 dd 400 Hoog: 2 dd 800 |
|||
| Beclometason | Laag: 2 dd 200 Intermediair: 2 dd 400 Hoog: 2 dd 500 | Laag: 2 dd 200 Intermediair: 2 dd 400 Hoog: 2 dd 800 |
|||
| Ciclesonide | Laag: 1 dd 80 Intermediair: 1 dd 160 Hoog: 2 dd 320 (=maximum) | - | Paradoxale bronchospasmen, heesheid, orofaryngeale schimmelinfecties |