Delier

Farmacotherapie – Amsterdam UMC beleid

Start een medicamenteuze behandeling van een delier alleen in geval van ernstige symptomen, zoals agitatie, angst en psychotische verschijnselen, of als de veiligheid van de patiënt in het geding is. Het is niet wetenschappelijk bewezen dat antipsychotica de duur van het delier verkorten of de ernst verminderen, in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht.

Aandachtspunten bij medicamenteuze behandeling delier

• Beperk de behandeling tot de laagst effectieve dosis in tijd en duur. Haloperidol (Haldol®) is eerste keuze bij de behandeling van (de meeste gevallen van) een delier bij somatisch zieke patiënten, behalve voor patiënten met een hypokinetisch rigide syndroom (bv. de ziekte van Parkinson of patienten met Lewy Body Dementie (LBD)).
• Bij een langdurig atypisch delier (langer dan 48 uur), of een delier bij Parkinson of LBD,  consulteer de betreffende specialist. Deze kan beoordelen of er andere medicatie geïndiceerd is, of nader somatisch onderzoek.
• Voor de start van medicatie moet worden beoordeeld of er tekenen zijn van rigiditeit aan de armen en benen.
• Het is bij lage doseringen antipsychotica (bijvoorbeeld bij haldol < 2,5 mg / dag) niet nodig om vooraf een ECG te maken. Dit kan wel worden overwogen bij hogere doseringen, of als er andere QTc-tijd-verlengende medicijnen worden gegeven (zie Richtlijn kortdurend antipsychoticagebruik).
• Beoordeel het beloop van het delier dagelijks. Consulteer een specialist indien klinisch beeld verandert.

Medicamenteus behandelingsalgoritme delier (niet bij parkinsonisme of bij Lewy Body Dementie)

Ernst delier/ specifieke toestand	Dosering haloperidol per 24 uur bij onrust	Comedicatie bij slapeloosheid of omkering dag-nacht ritme	Bijzonderheden
Onrust ‘s avonds	Begin op vaste tijden op dag 1: 16.00 uur: 0,5 mg 20.00 uur: 0,5 mg. -Bij patiënten <75 jaar evt hogere startdosering iom Neurologie/Psychiatrie Bij onvoldoende resultaat op dag 2: Consult specialist neurologie/Psychiatrie/ouderengeneeskunde	Om 22.00 Lorazepam 0,5mg zo nodig 0,5mg herhalen uiterlijk om 2.00 ’s nachts	Contra-indicatie benzodiazepinen: - myasthenia gravis - ernstige respiratoire insufficiëntie - slaap apnoesyndroom - ernstige lever insufficiëntie
Onrust gehele dag	Consult specialist neurologie/Psychiatrie/ouderengeneeskunde	Op vaste tijdstippen 0,5mg lorazepam geven tot maximaal 2mg per dag, oraal of im of iv
Bij verbetering	Totale dagdosering halveren met het handhaven van minimaal een avond inname moment. Dosering stapsgewijs afbouwen: Per 2 dagen afbouwen tot een (equivalent) van 1 mg haloperidol, waarna deze laatste dosering na weer 2 dagen in zijn geheel gestaakt kan worden.

Zijn er uitzonderingen?

• Hypokinetisch rigide syndroom: Behandeling van een delier bij patiënten met parkinsonisme (consulteer neuroloog voor patiënten < 65-70 jaar en Ouderengeneeskunde voor patiënten > 65-70 jaar))
• Delier in de terminale fase: consulteer ouderengeneeskunde of palliatief team
• Alcoholonthoudingsdelier: zie protocol Alcoholonttrekking
• Delier op de intensive care

Nationaal beleid

Deze Farmacopedia pagina is gebaseerd op het Klinisch Alcoholprotocol uit het VUmc, het leidende protocol binnen het Amsterdam UMC. U kunt ook de landelijke richtlijn raadplegen:

• Startpagina – Delier bij volwassenen en ouderen – Richtlijn – Richtlijnendatabase

De landelijke richtlijn komt overeen met het lokale beleid.

Achtergrond

De medicamenteuze behandeling van een delier is symptomatisch en neemt de oorzaak niet weg. Men dient zich bewust te zijn van de beperkte wetenschappelijke onderbouwing van deze behandeling in relatie tot de practice-based ervaringen.  De medicamenteuze behandeling kan (ernstige) bijwerkingen en interacties met andere geneesmiddelen geven. Start daarom bij voorkeur pas met medicamenteuze behandeling als maximale niet-medicamenteuze behandeling onvoldoende effect heeft.

Uit studies blijkt dat meervoudige en multidisciplinaire medisch/verpleegkundig interventieprogramma’s de incidentie van delier kunnen verminderen, de duur ervan kunnen bekorten en de functionele achteruitgang van de oudere/kwetsbare patiënt kunnen beperken. Een onbehandeld delier kan leiden tot sterfte, verhoogde lijdensdruk van een patiënt en een verhoogd risico op complicaties als vallen, zelfbeschadiging, ondervoeding en decubitus.

Bronnen 

• Delier: screening, preventie, diagnostiek en behandeling – Amsterdam UMC (versie 1) (iprova.nl) – Laatst geraadpleegd op 23-09-2022

Aanvullende literatuur

• Medicatie die delier kan veroorzaken: zie Amsterdam UMC protocol hierboven
• Lijst met medicatie die QTc verlenging kan geven: www.crediblemeds.org
• Startpagina – Delier bij volwassenen en ouderen – Richtlijn – Richtlijnendatabase

Totstandkoming

Alle pagina’s op Farmacopedia zijn gebaseerd op Amsterdam UMC richtlijnen en/of nationale erkende richtlijnen en samengesteld door het Klinisch Farmacologisch Consultteam Amsterdam UMC, bestaande uit internisten, ziekenhuisapothekers, basisartsen, apothekers en klinisch farmacologen (i.o.). Het team heeft de inhoud van deze pagina op juistheid gecontroleerd. Alle pagina’s worden minimaal iedere zes maanden onderworpen aan een actualiteitscontrole.

Pagina gemaakt op: 11-10-2018
Laatste actualiteitscontrole: 23-09-2022

Onjuistheden of onduidelijkheden gevonden op deze pagina? Laat het ons direct weten.